Ат спортының нәзік түрі — атпен мәнерлеп жүру
Атпен мәнерлеп жүру — бұл ат спортының ең көркем әрі техникалық тұрғыдан күрделі түрі. Мұнда ат пен шабандоздың біртұтас қимыл үйлесімі, ырғақ пен дәлдік бағаланады. Көпшілік оны бекерден-бекер «жылқы үстіндегі балет» деп атамайды — әрбір қозғалыс музыкамен, сезіммен және тәртіппен ұштасады.
🕰 Тарихы
Атпен мәнерлеп жүрудің тамыры ежелгі замандарға кетеді. Ежелгі Грекияда атты әскери дайындық құралы ретінде үйрету қажет болды. Сол кезде шабандоздар атты тек күшке емес, тәртіп пен дәлдікке де баули бастаған.
Қазіргі заманғы форма XVII–XVIII ғасырларда Еуропадағы әскери академияларда қалыптасты. Әсіресе Венадағы Испан ат мектебі (Spanish Riding School) бұл бағыттың мектебіне айналды. Онда классикалық әдістер мен аттың табиғи қозғалысын үйлестіру өнері жетілдірілді.
🌍 Халықаралық деңгейде
Атпен мәнерлеп жүруді FEI (Халықаралық ат спорты федерациясы) реттейді. Бұл спорт түрі Олимпиада ойындарының бағдарламасына алғаш рет 1912 жылы Стокгольмде енгізілген.
Бүгінде жарыстардың бірнеше деңгейі бар:
-
Grand Prix – ең жоғары кәсіби деңгей, халықаралық жарыстардың негізгі бағдарламасы;
-
Intermediate & Prix St. Georges – орта және жоғары деңгейдегі дайындық сынақтары;
-
Freestyle (еркін бағдарлама) – музыка ырғағына бейімделген шығармашылық қойылым.
Әр қозғалыс үшін төрешілер 0-ден 10-ға дейін ұпай қояды.
-
0 — орындалмады
-
5 — орташа
-
10 — мінсіз үйлесім
Жалпы нәтиже пайызбен есептеледі.
Мысалы, 70% және одан жоғары ұпай — жоғары деңгейлі орындау, ал 80%-дан асқандар әлем үздіктерінің қатарына жатады.
🇰🇿 Қазақстандағы жағдай
Қазақстанда атпен мәнерлеп жүру спорты жылдан жылға дамып келеді. Алматы, Астана, Қарағанды қалаларында арнайы ареналар мен жаттығу клубтары жұмыс істейді.
ҚР Ат спорты федерациясы FEI стандарттарына сәйкес жарыстар ұйымдастырып келеді. Соңғы жылдары жас спортшылардың көрсеткіштері артып, халықаралық додаларда ел намысын қорғаушылар саны көбейіп келеді. Кейбір спорт мектептер мен клубтарда бұл пән балалар мен жасөспірімдерге арналған тұрақты сабақ ретінде енгізілген.
🌟 Қызықты дерек
Атпен мәнерлеп жүруде төрешілердің ең жоғары бағасы — 10 балл.
Бұл баға сирек қойылады, өйткені ол ат пен шабандоз арасындағы мінсіз сенім мен үйлесімділікті білдіреді.
2010 жылы атақты Totilas атты тұлпар тарихта алғаш рет 90%-дан жоғары нәтиже жинаған болатын — бұл әлі күнге дейін дрессаж әлеміндегі эталон көрсеткіш саналады.