Жылқы рационын қалай теңгеруге болады: дұрыс тамақтандырудың негізгі қағидаттары

Дұрыс құрылған рацион жылқының денсаулығына, жұмыс қабілетіне және жалпы жағдайына тікелей әсер етеді. Жылқы жарыстарға қатысса да, асылдандыруда қолданылса да немесе тыныш режимде өмір сүрсе де, оның азықтандырылуы түрдің табиғи қажеттіліктеріне негізделуі тиіс.

Жылқы азығының негізі — ірі жем. Оның құрамындағы талшық (клетчатка) ас қорыту жүйесінің тұрақты жұмысын қамтамасыз етеді және тоқ ішектегі микрофлораны қолдайды. Жылқы күн сайын жеткілікті мөлшерде талшық (клетчатка) қабылдауы қажет. Көптеген жылқылар энергия мен ақуызды шөп пен жайылымнан ала алады, бірақ бұл толыққанды рацион үшін жеткіліксіз.

Қазіргі жайылымдар табиғи ортадан едәуір өзгеше. Табиғатта жылқылар үнемі қозғалыста болып, ондаған түрлі өсімдіктерді — шөптерді, бұталарды, жабайы дәнді дақылдарды жейтін. Бұл олардың витаминдер мен минералдарға деген қажеттілігін табиғи түрде қамтамасыз ететін. Ал бүгінде жайылымдар бірнеше ғана шөп түрінен тұрады. Олар энергия мен ақуызға бай болғанымен, маңызды микроэлементтерге кедей. Сондықтан тіпті сапалы шөптің өзі витаминдер мен минералдар тапшылығына алып келуі мүмкін.

Витаминдер зат алмасуға, иммундық жүйенің қалыпты жұмысына, энергия өндіруге, ішкі ағзалардың қызметіне, жүн, тері және тұяқтың саулығына қажет. Минералдар да маңызды: олар сүйек пен тіс тіндерінің қалыптасуына, жүйке импульстерінің берілуіне, су-тұз балансын реттеуге және гормондар синтезіне қатысады. Әсіресе кальций, фосфор, магний, натрий, сондай-ақ мыс, мырыш, темір, селен және йод жылқы үшін өте маңызды. Олардың теңгерімінің бұзылуы ағзада жасырын ақаулар туғызуы мүмкін.

Рационды толық ету үшін арнайы баланс беретін қоспалар қолданылады. Олар витаминдер мен минералдардың тапшылығын өтеуге көмектеседі, әсіресе жылқының құнарлы жемге деген қажеттілігі төмендеген немесе концентраттар азайтылған жағдайларда. Балансаторлар күнделікті және уақытша қолданылатын болып бөлінеді — мысалы, белсенді жаттығу, өсу немесе аурудан кейін қалпына келу кезеңінде.

Құнарлы жем дәстүрлі түрде энергияның, ақуыздың және микроэлементтердің негізгі көзі болып табылады. Бірақ соңғы жылдары көптеген ат иелері құнарлы жем мөлшерін азайтып, табиғиға жақын «ірі жемге негізделген» рационға көшуде. Бұл ас қорытуға пайдалы, бірақ жылқының құнарлы жемге деген қажеттілігі күрт төмендегенде рацион теңгерімсіз болып қалуы мүмкін. Мұндай жағдайда балансаторлар калорияны көбейтпей, витаминдер мен минералдарды толықтыруға мүмкіндік береді.

Жылқының өмір салты соңғы онжылдықтарда айтарлықтай өзгерді. Олар шектеулі кеңістікте тұрады, тұрақты жүктеме алады және спорттық режимде жұмыс істейді. Сондықтан рационның табиғи жағдайлардан айырмашылығы өсіп келеді. Ірі жемге негізделген рацион пайдалы болғанымен, басқа маңызды элементтердің жеткілікті болуын бақылау қажет.

Теңгерімді рацион көмірсуларды, майларды, ақуыздарды, витаминдер мен минералдарды және суды қамтиды. Бұлардың бірі жетіспесе, ағза жұмысы бұзылады. Әсіресе витаминдер мен минералдар тапшылығы қауіпті — оны тек шөп көлемін арттыру арқылы толықтыру мүмкін емес.

Рационды жоспарлау кезінде жем түрін ғана емес, жылқының жүктемесін де ескеру өте маңызды. Спорттық, асылдандырудағы және белсенді жұмыс істейтін жылқыларға тыныш режимдегі аттарға қарағанда әлдеқайда көп микроэлемент керек. Рацион нақты энергия шығынына және жылқының жеке ерекшеліктеріне сай болуы тиіс.

Шөптің сапасы да маңызды фактор. Ол таза, жақсы кепкен, шаңсыз және көгеруден ада болуы керек. Сонымен қатар жылқы тәулігіне қанша шөп жейтінін бақылау қажет. Тәулік бойы таза суға қолжетімділік — міндетті талап.

Дұрыс құрылған рацион жылқының денсаулығын нығайтады, физикалық күйін жақсартады, иммунитетін күшейтеді және ауру қаупін азайтады. Мұндай тәсіл жануардың ұзақ, белсенді әрі жайлы өмір сүруіне мүмкіндік береді.